Wat is dat toch die fascinatie voor alles wat maar met seks te maken heeft in de Bijbel en in de kerken? Van priesters in de Rooms-Katholieke kerk wordt een onberispelijk seksloos leven verwacht en van de gelovige wordt een onvoorwaardelijke trouw gevraagd waarbij er voor het hele leven slechts een partner beschikbaar is. Tot de dood ons scheidt. Om nog maar te zwijgen over onderwerpen als homoseksualiteit, lesbiennes, transgenders in de kerken.
Wie zich nog de openingsscene van de film Turks fruit kan herinneren weet hoe ingewikkeld seksualiteit en een christelijke leven kunnen zijn. De hoofdrolspeler in de film ligt in bed met een getrouwde jonge vrouw. Op enig moment kijkt zij zorgelijk de camera in en spreekt dan de beroemde zin: “ik mis god tussen ons”…. De dame blijkt van streng christelijke huize.
En vandaag ontkomen we er ook niet aan. De relatie met seksualiteit en het zondige er van. Jesaja vertelt het ons niets verhullend. Een soldatenhoer. Een vrouw die het tot haar beroep had gemaakt om mannen ten tijde van oorlog, waarin de lichamelijke en geestelijke spanningen, tussen mannen onderling, hoog oplopen, te bevredigen. Daar waar het front was, daar was zij. En als we Jesaja mogen geloven waren het de lusten die haar bevredigde, die haar op de been hielden. Die haar niet deden stoppen met haar werk, hoe vermoeiend het ook was. We mogen er van denken wat we willen. Maar het is zo oud als de mensheid. En wie zijn wij om daar een oordeel over te hebben? Hebben we ons weleens afgevraagd wat wij zouden doen in dergelijke omstandigheden, als man of als vrouw?
Maar de ingewikkeldheid wordt nog eens extra zichtbaar als we het verhaal van Johannes beluisteren. De overspelige vrouw. De vrouw die is vreemd gegaan. Daar heb je het weer. Het is weer de vrouw die het heeft gedaan en weer gaat het over seksualiteit. Maar dit zaakje stinkt. En niet zo weinig ook. Blijkbaar is de vrouw op heterdaad betrapt. En dat roept allerlei vragen op. Wie heeft haar verraden? Even er vanuit gaande dat ze niet in het openbaar het overspel pleegde. Ze was getrouwd. Maar waar is haar man dan? En wat is zijn rol in de behoefte van de vrouw om het overspel te plegen? Ze zal ongetwijfeld haar reden hebben gehad voor dit overspel. Wat weten wij, wat er achter de voordeur bij mensen gebeurt en in relaties aan emotionele en lichamelijke verwaarlozing? Aan geestelijke mishandeling. Maar het oordeel is blijkbaar geveld. Doch alleen over de vrouw. Waar is de man met wie ze overspel pleegde, het bed deelde? Wordt het hem niet aangerekend, dat hij mogelijk stookte in een goed huwelijk. Maar niemand in het verhaal vraagt zich blijkbaar af wat de rol van die mannen is. Of is het eerder een kwestie van mannen onder elkaar, die elkaar de hand boven het hoofd houden. En dus hebben ze de mannen maar laten lopen.
En in dat kader lijkt het erop dat deze vrouw gewoon wordt misbruikt voor de mannenmacht. Want in de kern ging het de farizeeën, allemaal mannen, niet om het overspel van de vrouw, maar dat overspel was eerder een mooie aanleiding om een valstrik te zetten voor Jezus. Want vergeet niet. We naderen het Paasfeest. En dus moet er een aanleiding gezocht worden om Jezus gevangen te nemen en hem te kunnen veroordelen. Anders is er geen Pasen. En voor dat spelletje van mannenmacht wordt deze vrouw misbruikt.
En de opzet lijkt vanmorgen te slagen. Als Jezus deze vrouw niet veroordeelt dan overtreedt hij de wet van Mozes, je zou kunnen zeggen, de Joodse grondwet, en dat is dan een reden om hem te arresteren. Maar, een veroordeling staat haaks op de boodschap die Jezus zijn hele leven heeft verkondigd, de boodschap van liefde en vergeving. En daarmee zou hij zijn eigen boodschap verloochenen. En dus alle reden om hem weg te zetten als onbetrouwbaar, als een draaier. Maar Jezus is geen politicus die heel gemakkelijk een draai maakt van 180֯ graden om daarmee recht te praten wat krom is. Hij gaat ook geen ingewikkelde juridische en theologische discussies aan over de interpretatie van een wet. Wat zouden wij doen in een dergelijke situatie. Wat Jezus uiteindelijk doet is bij uitstek pastoraal. Hij houdt mensen een spiegel voor. Kijk eerst naar jezelf en als je dat gedaan hebt, durf jij het dan nog aan om deze vrouw te veroordelen? En een voor een druipen ze af. Jezus gunt ze geen blik meer waardig. Daarmee zou je kunnen zeggen; eind goed, al goed! Het spel van de mannen en hun macht is mislukt. Daarmee is het voorlopig nog geen Pasen.
Maar toch blijft er een nare smaak achter. Inderdaad, je kunt zeggen ze is niet veroordeeld door Jezus. Vergeving is haar geschonken. Dat is een bijzondere mooie christelijke houding. Maar, ze is wel veroordeeld door de mannen en door de massa. Die zullen haar vanaf vandaag altijd blijven nawijzen als de vrouw die is vreemd gegaan. Door haar publiekelijk in het midden van de massa op te voeren, door de aanklacht ten overstaan van iedereen te formuleren. Door haar geen enkele kans te geven op verweer. Door niet naar haar kant van het verhaal te willen luisteren. Door niemand op te voeren die haar wilde verdedigen, zal ze voor de rest van haar leven toch de vrouw blijven die is vreemd gegaan. En in de kleine gemeenschappen van die tijd is dat een levenslange veroordeling. En dat kruipt onder haar huid. Dat gaat haar in haar bloed zitten.
Zal er ooit nog een moment komen dat zij gewoon weer die vrouw is die liefde gaf aan haar kinderen. Dat hare ware gezicht, meer dan twee, zegt Huub Oosterhuis, weer wordt opgegraven, zodat we kunnen zien wie zij daadwerkelijk is. Wie haar ware gezicht ontmaskert, die zal haar vinden en zal zien dat ook zij een vrouw is met angst, met ogen die het ook niet altijd zien. Dat ook zij een leven leidt, bloot en kwetsbaar. Een leven dat recht heeft op vergeten worden van fouten die gemaakt zijn. Een leven dat recht heeft op de opstanding.
